Πέμπτη 25 Απριλίου 2013

26 Απριλίου 1914. Η λεηλασία του Σουλτάνκιοϊ (Βιθκουκίου) Ανατολικής Θράκης



Τον Απρίλιο του 1914 το κλίμα βίας εναντίον του ελληνισμού της Ανατολικής Θράκης εντείνεται. Το Υποπροξενείο Ραιδεστού, σε τηλεγράφημά του στις 7 Απριλίου 1914 προς την ελληνική πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη, παρουσιάζει την δεινή θέση των Ελλήνων:  «Τούρκοι οργιάζουσι κατά ημετέρων πανταχόθεν Υποδιοίκησιν του Κιοπρού, Μαλγάρων, Κεσάνης, Ραιδεστού, Χαριουπόλεως. Φυλακίζουσι, φονεύουσι, ληστεύουσι, αρπάζουσι περιουσίας και κτήνη κατά χιλιάδας και επαρχία Σαράντα Εκκλησιών ερημούται Ελλήνων εκδιωκομένων[…]»[1].

Η εκδίωξη του ελληνικού στοιχείου συνδυάζεται με την εγκατάσταση από την οθωμανική διοίκηση χιλιάδων μουσουλμάνων προσφύγων της βαλκανικής μεταξύ των οποίων και πολλών Αλβανών μουσουλμάνων οι οποίοι αφού εγκαθίστανται, επιτίθενται στους εναπομείναντες χριστιανούς και οικειοποιούνται τις περιουσίες τους: 

«Κατ’ απάνθρωπον και αυθαδέστατον σχέδιον, ολόκληρος ο ορθόδοξος αγροτικός πληθυσμός της Θράκης συμποσούμενος εις 350 περίπου χιλιάδας ψυχών, εξαναγκάζεται να εγκαταλείψη την πάτριον γην εν η επί χιλιετηρίδας έζησε και να παραχωρήση τον τόπον εις τους έξωθεν ερχομένους Μωαμεθανούς και δη ως επί το πλείστον Αλβανούς εκ των Σερβικών μερών πρόσφυγας αφαιρουμένους πρότερον βία όλην την ακίνητον και αυτήν έτι την κινητήν περιουσίαν αυτού και πλείστα άλλα ανήκουστα υφισταμένους δεινά».[2]

Στο πλαίσιο των προαναφερθέντων διώξεων του ελληνικού στοιχείου εντάσσεται η λεηλασία του Σουλτάνκιοϊ που σημειώνεται στις 26 Απριλίου 1914. Αιτία της λεηλασίας είναι η άρνηση των κατοίκων του Σουλτάνκιοϊ να παραδώσουν τα ποίμνιά τους στους Τούρκους των Υψάλων και του Σαρεξάλη. Στις 2 μετά τα μεσάνυχτα, δεκάδες οπλισμένοι μουσουλμάνοι, υπό την καθοδήγηση των Τούρκων χωροφυλάκων -οι οποίοι ενώ εστάλησαν εκεί για να επιβάλουν την τάξη, συμμετείχαν στη λεηλασία του χωριού-  εισβάλλουν στο χωριό, λεηλατούν τα σπίτια και τις αποθήκες, βιάζουν δεκάδες γυναίκες, σκοτώνουν 5 άνδρες και αρπάζουν χιλιάδες ζώα. Για να βρούνε μάλιστα κρυμμένα χρήματα, σκάβουν  σε πολλά σημεία στο χωριό. 

Η πληρέστερη και λεπτομερέστερη περιγραφή γίνεται από τον Μητροπολίτη Αμισού ο οποίος σε έκθεση που συντάσσει στις 11 Μαΐου 1914 αναφέρει: 
«τη 26 Απριλίου εγένετο επίθεσις εις 18 χωρία περί την 2αν ώρα μετά μέσον. Οι επιδρομείς μέχρι πρωίας κατώρθωσαν να απογυμνώσουν όλας τας οικίας και τας αποθήκας και έσκαψαν διάφορα μέρη προς εύρεσιν χρημάτων[…]. Εν Σουλτάν κιοϊ, χωρίον εκ διακοσίων περίπου οικιών, είχον  αναχωρήσει οι άνδρες και έμειναν αι γυναίκες εν τη ελπίδι ότι δεν θα κακοποιηθώσιν. Οι χωροφύλακες επί κεφαλής νέων προέβησαν εις όργια. Διεκορεύθησαν αι εξής παρθένοι: αι αδελφαί Ελένη και Μελπομένη Κωνσταντίνου, Αγγελούδα Δημητρίου, Παρασκευή Χρήστου, Μαρία Παρασκευά, Ελένη Πέτρου, Αθηνά Στεφάνου, Αθηνά Μιχαήλ και Φίλια Μιχαήλ, άπασαι 12-18 ετών. Αι τρεις των ως άνω κατέφυγον εις την οικίαν του Νικολάου Κερμεντζή όπου εισήλθον οι τρεις χωροφύλακες Αμζάς, Μουσταφάς και Αλής, οι υιοί του εκ του χωρίου Τσαρήτσασλή Ισμαήλ τσασή, Χασάν και Ισμαήλ και οι εκ του χωρίου Τεφικιέ αδελφοί Χασάν και Ισμαήλ και παρέμειναν μέχρι πρωίας ασελγούντες επί των παρθένων. Των άλλων παρθένων βιασταί είναι ο εκ του χωρίου Μπαλήμπατσή Σουλεϊμάν ογλού Σεφκή και Αρίφ Ακή. Γυναίκες ατιμασθείσαι είναι η Μαρία Δημητρίου, Σιμερούδα Χρήστου, Σίρμω Χρήστου, Βασιλική Νικολάου, Σιρματένια Χρήστου, Αθηνά Χρήστου, Σοφία Σταύρου, Σταμάτα Αθανασίου, Μαρία Κωνσταντίνου, Παρασκευή Αριστείδου, Μαρία Λάζου και άλλαι. Εις το χωρίον τούτο εσφάγησαν οι Δημήτριος Στάθης, Χρήστος Πράβτζης και Νικόλαος Δίρτζας, επληγώθησαν δε ο Νικόλαος Κερμεντζής και Σταύρος Μήτρου. Απήχθησαν υπό των επιδρομέων οι Ευάγγελος Γκίλιου, Νικόλαος Αραμπατζής και Δημήτριος Χρήστου, ων άγνωστος η τύχη, ως και η του Δημητρίου Βογιατζή. Εκλάπησαν 6.600 πρόβατα, 3.000 αρνία και 800 άλλα ζώα». [3]

Πηγή: Δημήτρης Δαλάτσης, Οι Αρβανίτες της Ανατολικής Θράκης, Αθήνα 2012, τόμ.Α', σσ.290,292-3.  Αναλυτική περιγραφή της λεηλασίας του Σουλτάνκιοϊ γίνεται στις σελίδες 290-295 του ως άνω βιβλίου. 

Αφιερωμένο στη μνήμη των αδικοχαμένων προγόνων μας που χάθηκαν διότι ήταν οι "άλλοι" σε ένα άθλιο παιχνίδι που παίζεται από τότε που υπάρχει ο άνθρωπος. Homo homini lupus (ο άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος):
  




_______________________________________

[1] Ελληνική Πρεσβεία Κωνσταντινουπόλεως, 4.4.1914, 10:45 (τηλεγράφημα). Ιστορικό Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών (Α.Υ.Ε.) 1914. Φ. Α/21 ε’ (Διπλωματικαί ενέργειαι σχετικώς με τους εν Τουρκία Διωγμούς των Ελλήνων.Ιανουάριος-Μάιος 1914). Αρ.Πρωτ.9708/8.4.1914.

[2] Ελληνική Πρεσβεία Κωνσταντινουπόλεως, 7.4.1914, 01:30 (τηλεγράφημα). Α.Υ.Ε. 1914, Φ.Α/21ε’ (Διπλωματικαί ενέργειαι σχετικώς με τους εν Τουρκία Διωγμούς των Ελλήνων.Ιανουάριος-Μάιος 1914). Αρ.Πρωτ.9564/8.4.1914. Στην αρχή του τηλεγραφήματος αναφέρεται: «Στιγμήν ταύτην ελήφθη επόμενον τηλεγράφημα Υποπροξένου Ραιδεστού ού το περιεχόμενον ανακοινώ Πρεσβείαις Ρωσσίας και Αγγλίας ίνα χρησιμοποιήσωσι τα αγγελλόμενα εις διάβημά των παρά Μ.Βεζύρη γενησόμενον μετά μεσημβρίαν».
[3]  Κατάλογος βιαιοτήτων εν Θράκη (ανυπόγραφο και αταξινόμητο). Α.Υ.Ε. 1914, Φ.Α/21α’, τμ.α’.